Odpowiedzialność za przyrodę i zrównoważony rozwój staje się coraz bardziej powszechna i kluczowa w dzisiejszym społeczeństwie. Jednym z ważnych aspektów troski o nasze otoczenie jest prowadzenie prac wg przyjętego projektu prac rekultywacyjnych. Rekultywacja gruntów to proces mający na celu przywracanie ziemi do stanu użyteczności po jej zdegradowaniu. W tym artykule skupimy się na omówieniu znaczenia rekultywacji środowiska.
Tabela zawartości
Co to jest rekultywacja?
Jak już wspomnieliśmy rekultywacja służy przywróceniu obszaru zdegradowanego lub terenów zanieczyszczonych do stanu, który pozwala na ich ponowne wykorzystanie w sposób bezpieczny i zgodny z zasadami ochrony. Do głównych zadań rekultywacji należy przywrócenie wartości użytkowej gruntów, a także ich funkcji. Do najważniejszych zaliczamy: funkcje przyrodnicze, ekologiczne, jak również społeczno-gospodarcze danego obszaru. Dodatkowo poza odnowieniem zanieczyszczonych gruntów, dochodzi do ochrony wód gruntowych na terenach zanieczyszczonych.
Degradacja gleby – jakie są jej przyczyny?
Istnieje wiele przyczyn degradacji gruntów, będącej skutkiem zanieczyszczeń środowiska czy też elementem prowadzenia działalności gospodarczej. Przykładowo do degradacji terenu doprowadzają np. rożne gałęzie przemysłu, wycinka lasów czy składowanie odpadów. W rezultacie prowadzenia działalności gospodarczej dochodzi do degradacji. Może przejawiać się ona jako utrata żyzności gleby, degradacja rzeźby terenu, zmniejszenie bioróżnorodności, a także w postaci innych negatywnych skutków. Prowadzenie prac rekultywacyjnych pozwala zatrzymać negatywny wpływ wymienionych czynników i uratować zanieczyszczony grunt. Dlatego też wykonanie rekultywacji gruntów i usługi z tym związane nabierają w dzisiejszych czasach coraz większego znaczenia.
Przykłady rekultywacji gruntów
- Rolnictwo i leśnictwo:
- Przygotowanie terenów rolnych: Reaktywacja nieużytkowanych terenów, rekultywacja środowiska, usunięcie chwastów i samosiewek, przywracanie żyzności gleby i przygotowanie pod uprawę.
- Sady, winnice i szkółki leśne: Przygotowanie terenów i przeprowadzenie oczyszczania gruntu przeznaczonych pod sadzenie drzew owocowych lub uprawę sadzonek leśnych.
- Likwidacja upraw: Oczyszczanie gleby i usuwanie niepożądanych gatunków roślin, jak wierzba amerykańska czy wiklina. Ma to na celu zapobieżenia ich rozprzestrzenianiu się i przywrócenia naturalnej równowagi ekosystemu.
- Infrastruktura i transport:
- Tereny pod liniami energetycznymi: Proces oczyszczania gruntu, czyli usuwanie dzikich zasiewów i innych roślinności pod liniami energetycznymi. Ma to na celu zapewnienia bezpieczeństwa i niezakłóconej pracy linii.
- Budowa pasów pożarowych: Rekultywacja terenów zielonych wzdłuż torowisk kolejowych lub dróg w celu zapobieżenia rozprzestrzenianiu się pożarów i zapewnienia łatwiejszego dostępu dla służb ratowniczych.
- Ochrona środowiska naturalnego:
- Melioracje i ochrona wód gruntowych: Rekultywacja gruntu zanieczyszczonego i melioracyjnego w celu przywrócenia naturalnego stanu hydrologicznego, stosunków wodnych i ochrony wód gruntowych przed zanieczyszczeniami.
- Restytucja przyrodnicza: Przywracanie bioróżnorodności i odtwarzanie naturalnych siedlisk, np. rekultywacja terenów zdegradowanych, mokradeł czy obszarów nadbrzeżnych.
Powyższe przykłady rekultywacji terenu pokazują różnorodność zastosowań i metod prowadzenia prac rekultywacyjnych. Prowadzenie działań naprawczych pozwala nam poznać ich kluczową rolę w przywracaniu równowagi ekologicznej i zapewnianiu zrównoważonego rozwoju w różnych sektorach.
Na kim spoczywa obowiązek rekultywacji gleby?
W Polsce w sprawach rekultywacji przepisy reguluje prawo środowiskowe, zwłaszcza ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach oraz ustawę z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody. Obowiązki rekultywacyjne dotyczą głównie działań związanych z przywracaniem lub poprawą stanu terenów po eksploatacji surowców mineralnych, zakładach przemysłowych czy innych działalnościach, które mogą prowadzić do degradacji gleby.
Organem, który wspiera rekultywacje terenów jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Jak wykonywać rekultywację gleby?
Jak już wspomnieliśmy wcześniej rekultywacją gleby nazywamy szereg działań, które przywrócą jej stan i doprowadzą do możliwego odnowienia. Istnieje możliwość odtwarzania gleby metodami mechanicznymi i biologicznymi. Poniżej przedstawiamy listę niezbędnych prac w zakresie rekultywacji gruntu w przypadku pierwszej z metod z użyciem rekultywatora. Projekt prac rekultywacyjnych środowiska zakłada m.in. następujący zakres prac rekultywacyjnych:
- Ocena stanu środowiska: Pierwszym krokiem jest rozpoznanie stanu środowiska i dokładna ocena stanu terenu. Proces badania gruntu obejmuje analizę składu gleby, badanie jej żyzności, identyfikację ewentualnych problemów, takich jak chwasty, skażenia lub erozja gleby. Poza badaniem gruntu konieczna może okazać się też ocena ukształtowania rzeźby terenu czy uregulowanie stosunków wodnych, które powinien objąć projekt prac.
- Planowanie rekultywacji środowiska i oczyszczanie gruntu: Na podstawie rozpoznania stanu środowiska i oceny stanu terenu opracowuje się plan działania. W zależności od potrzeb i problemów związanych z terenem, plan może obejmować różne działania, takie jak usuwanie chwastów, poprawę struktury gleby, nawożenie, melioracje, zalesianie czy inne.
- Usuwanie chwastów i samosiewek: Jeśli na terenie występują chwasty i samosiewki, które utrudniają uprawę, konieczne jest ich usunięcie. Może to wymagać zastosowania maszyn specjalistycznych lub chemicznego zwalczania niepożądanej roślinności.
- Poprawa struktury gleby: W przypadku, gdy gleba jest zdegradowana, wymaga poprawy struktury i żyzności. Można zastosować różne techniki, takie jak wapnowanie, nawożenie organiczne, agregowanie gleby, czy nawadnianie w celu przywrócenia odpowiednich warunków dla upraw. Można też wykonać stabilizację gruntu z wykorzystaniem recyklera gruntu.
- Monitorowanie i utrzymanie: Po przywróceniu ziemi docelowych właściwości istotne jest monitorowanie stanu terenu i utrzymanie efektów uzyskanych w wyniku wykonanych prac. Po rekultywacji zdewastowanej gleby i zakończeniu przeprowadzonych prac rekultywacyjnych warto wykonywać regularne badania gleby i obserwacje terenu. Czynności te pomogą w identyfikacji ewentualnych problemów i podjęciu odpowiednich działań naprawczych.
Kto świadczy usługi rekultywacji terenu?
Firma TOZAMET to przedsiębiorstwo specjalizujące się w swojej działalności gospodarczej m.in. w dziedzinie rekultywacji środowiska i terenów zdegradowanych. Oferta tej firmy obejmuje szeroki zakres usług, mających na celu przywrócenie degradowanych obszarów do stanu użyteczności i ochronę gruntów rolnych. TOZAMET wykorzystuje technologie i metody rekultywacji gleb, a ich maszyny zapewniają wysoką jakość właściwych prac rekultywacyjnych. Nasze działania pozwalają na ochronę gleb, przywrócenie właściwości chemicznych gleby, roli użytkowej glebom poprzemysłowym i powrót do krajobrazu terenów zielonych.
Przepisy prawne
W zakresie ochrony środowiska ochronę gruntów w sprawach rekultywacji ziemi reguluje ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 3 lutego 1995r.